Cudurka Xinjirowga Lugaha Gala (deep vein thrombosis) By Dr. Abdulaahi M. Mahdi

Monday - April 11, 2016

Waa maxay cudurka  xinjirowga DVT?
DVT waa cudur laga soo gaabiyaya "Deep Vein Thrombosis", waa xinjir dhiig oo ku samaysanta xididada dhiigga dhexdiisa. Waxay had iyo jeer ku samaysantaa lugaha ama gacmaha, sabatoo ah qulqulka dhiigga maraya oo gaabinaya.
Guntankaa dhiiggu wuxuu joojin karaa socodka dhiigga barkii ama dhammaantiisba. Waxay kaloo xinjirta u gudbi kartaa ilaa sanbabada oo ay markaa keento khatar culus.

Yaa khatar ugu sugan?
Haddii aad mid ka mid ah leedahay astaamahan, khatar baad u tahay xanuunka DVT:
• Wadno xanuun
• Uur aad leedahay ama aad Umul aad tahay
• Aad shilis tahay xad-dhaaf
• Dhiig la’dahay
• Beer xanuun leedahay
• Muddo badan aad sariir yaal ahayd oo aadan socsocon
• Dhaawac shil kaasoo gaaray ama aad jajabtay
• Shil gashay yareeyey dhaqdhaqaaqa lugahaaga
Dawooyinka qaarkood ama is dawaynta qaarkeed waxay ku galin karaan khatar.

Calaamadaha DVT
Dhakhtarkaaga si dhaqso ah ula hadal ama u tag goobta caafimaadka degdegga ah ee kugu dhow haddi:
• Meelo jilicsan oo casaan ah oo diis-diismaya oo ku yaalla lugahaaga, gacmahaaga amase laabtaada aad aragtid.
• Suuxsanaan ama kabuubyo lugaha, gacmaha amase laabta.
• Xanuun xad-dhaaf ah oo lugaha, gamacaha ama laabta ah.
• Xummad ama gariir.

Tag goobta caafimaadka degdegga ah ee kuugu dhow haddii aad leedahay:
• Neefta oo ku qabata, neeftoo kugu adag ama xanuun laabta ah
Ha duugin (ha riix-riixin) lug ama gacan ku xanuuntay.Sidee looga hortagaa DVT
• Dhakhtarkaagu waxaa laga yaabaa inuu kuu geliyo sharabaaddo ku caawiya. Sharabadaadasi waxay kaa caawiyaan in dhiiggaagu wareego oo aanu yeelan xinjiro samaysma.
Iska saar sharabaadada maalin kasta 10-30 daqiiqo. Hubi in lugahaagu ay leeyihiin meelo casaaday, amase nabarro.
Waydii adeegahaaga ama kalkaalisada caafimaad sida loo xiro sharabaadada, si aanada isugu giijinin.
Kareem baa laga yaabaa inaad marsatid haddii luguhu ku qallalaan.
Waa inaad haystaa ugu yaraan laba xabo oo sharabaada ah, si markaad mid xiran tahay ka kale u nadiifsato oo uu diyaar kuugu ahaado.
• Soco oo lugee maalin kasta si lugahaaga iyo gacmuhu u dhaqdhaqaaqaan oo dhiiggu si fiican ugu socdo jirkaaga.
  Dhakhtarkaaga ama kalkaaliyahaya waydii jimicsiga kugu habboon.
• Iska ilaali inaad fadhido ama aad u jiifto dhinac kaliya waqti dheer. Ha ku fariisan lugahaaga oo iswaydaarsan, amase jilbaha oo aad culuys badan
saarto. Haddii lugahaagu ay u muuqdaan qaar bararsan, sare u qaad markaad fadhido.
• Iska ilaali inaad sigaar cabto, gaar ahaan haddii aad qaadanayso kiniinka ilmo-kala dheeraysiinta.
• Cab 8 galaas oo cabitaan ah maalintii, haddii aan cabitaanka badan lagaa joojinin.

Daawaynta
DVT waxa sida caadiga ah lagu daweeyaa dawo dhiigga jilcisa. Dawadaas waxaa laguu siin karaa:
• Xididka oo lagaa siiyo (sayloon) IV (intravenous) – Waxaad joogi doontaa isbitaalka inta ay dawadu kuu socoto.
• Caloosha oo lagaa mudo – Haddii aad u baahan tahay muditaan, waxaa lagu bari doonaa sida loo sameeyo.
• Kiniini – Kiniinkaaga u qaado sida dhakhtarku kuugu qoray. La hadal dhakhatarkaaga haddii uu kaa yimaaddo dhiig aan caadi ahayn, amase kaadidaada ama saxaradu dhiig yeeshaan ama madoobaadaan, amase haddaad bararto.
Waxaad u baahnaan kartaa baadhitaan dhiig lagaaga qaado shaybaarka amase dhakhtarka xafiiskiisa inta dawadu kuu socoto. Waa inaad raacdaa jadwalka dhakhtarkaaga

Waxaa diyaariyey takhtar ku takhasusay Cudurada Faafa Dr. Cabdullaahi M Mahadi

Maqaalo Articles